જો કોઈ મોટી સેલિબ્રિટી હોઈ અથવા જેમની જિંદગી જોખમમાં હોઈ તો ભારત સરકારનો ગુપ્તચર વિભાગ એક વિશેષ સુરક્ષા પુરી પાડે છે, જેને વિશેષ સુરક્ષા કહેવામાં આવે છે. તમે મોટાભાગે આવા લોકોને મોટા નેતા અથવા કોઈ ખાસ માણસ ની પાછળ શ્યામ વસ્ત્રોમાં અથવા સામાન્ય કપડામાં બંદૂક પકડી ને ચાલતા જોયા હશે.
આ વાત સમાચારમાં છે કારણ કે કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયે 2 પૂર્વ મુખ્ય પ્રધાનો લાલુપ્રસાદ યાદવ, બાબુલાલ મરાંડી, ભાજપના સાંસદ રાજીવ પ્રતાપ રૂડી તેમજ સાંસદ ચિરાગ પાસવાન સહિતના અન્ય લોકોની સુરક્ષા ઘટાડી છે. 3 લોકોની ઝેડ પ્લસ કેટેગરીની સુરક્ષા અને 5 લોકોને ઝેડ કેટેગરીની સુરક્ષા છીનવી લેવામાં આવી છે. પરંતુ સવાલ એ છે કે એક્સ, વાય, ઝેડ અને ઝેડ પ્લસ સિક્યુરિટી કેટેગરી છે શું? અમે તમને તેના વિશે જણાવીશું.
શું હોય છે X, Y, Z અને Z Plus સુરક્ષા?
ગયા વર્ષે એક આરટીઆઈના જવાબમાં કેન્દ્ર સરકારે કહ્યું હતું કે 304 લોકોને સુરક્ષા પૂરી પાડવામાં આવી રહી છે અને આવા 24 લોકો છે જેને ઝેડ પ્લસ સુરક્ષા આપવામાં આવી છે. આરટીઆઈ એક્ટિવિસ્ટ નૂતન ઠાકુર દ્વારા પૂછાયેલા પ્રશ્નના જવાબમાં ગૃહ મંત્રાલયે કહ્યું કે લગભગ 24 લોકોને ઝેડ પ્લસ સુરક્ષા મળી રહી છે અને 59 લોકોને ઝેડ લેવલ સુરક્ષા મળી રહી છે, જ્યારે એક્સ કેટેગરીમાં 143 લોકોને વાય અને 82 લોકો ને સુરક્ષા પૂરી પાડવામાં આવી રહી છે. જોકે, ગૃહ મંત્રાલયે આ સાથે સંબંધિત કોઈ વધુ માહિતી આપી નથી. તેથી, મંત્રાલયે સુરક્ષા કર્મચારીઓનાં નામ જાહેર કરવાની ના પાડી દીધી છે.
X સ્તરની સુરક્ષા વ્યવસ્થા
એક્સ લેવલ સિક્યુરિટી સિસ્ટમ ફક્ત 2 સુરક્ષા કર્મીઓ હોય છે જેમાં કમાન્ડોનો સમાવેશ હોતો નથી. આ સુરક્ષા મૂળભૂત સુરક્ષા છે અને તેમાં પીએસઓ (પર્સનલ સિક્યુરિટી ઓફિસર) પણ છે. દેશના 65 થી વધુ લોકોને એક્સ લેવલ સિક્યુરિટી મળી છે અને સમીક્ષા બાદ આ 4 લોકોમાંથી આ સુરક્ષા પરત ખેંચી લેવામાં આવી છે .4 લોકોમાં બિહારના 2 લોકો પણ શામેલ છે, જેમની પાસેથી આ સુરક્ષા લેવામાં આવી છે.
Y સ્તરની સુરક્ષા વ્યવસ્થા
દેશના તે વીઆઈપી લોકો વાય લેવલ સિક્યુરિટી સિસ્ટમ હેઠળ આવે છે, જેમને આ હેઠળ 11 સુરક્ષા જવાનો મળ્યા છે. તેમાં 1 અથવા 2 કમાન્ડો અને 2 પીએસઓ પણ શામેલ છે. ઉત્તર પ્રદેશના નાયબ મુખ્ય પ્રધાન દિનેશ શર્મા સહિત 11 લોકોની સુરક્ષા ઘટાડીને વાય-સ્તરની સુરક્ષાને નાબૂદ કરવામાં આવી છે.
Z સ્તરની સુરક્ષા વ્યવસ્થા
ઝેડ લેવલ સિક્યુરિટીમાં નેશનલ સિક્યુરિટી ગાર્ડ (એનએસજી) ના 4 અથવા 5 કમાન્ડર સહિત 22 સુરક્ષા કર્મીઓ હોય છે. આ ઉપરાંત દિલ્હી પોલીસ અથવા સીઆરપીએફ દ્વારા સુરક્ષા પૂરી પાડવામાં આવે છે. સુરક્ષામાં એક એસ્કોર્ટ કાર પણ શામેલ છે. કમાન્ડોઝ તમામ મશીનગન અને સંચારના આધુનિક માધ્યમોથી સજ્જ છે. તેઓને માર્શલ આર્ટ્સની તાલીમ આપવામાં આવે છે. તેમજ તેમની પાસે શસ્ત્રો વિના લડવાની કળા પણ છે.
Z Plus સ્તરની સુરક્ષા વ્યવસ્થા
ઝેડ પ્લસ કેટેગરી સ્તરની સુરક્ષામાં એક કે બે નહીં પરંતુ 36 સુરક્ષા કર્મીઓ હોય છે, જેમાં એનએસજીના 10 કમાન્ડો પણ હોય છે. આ સુરક્ષા પ્રણાલીને બીજી એસપીજી કેટેગરી પણ કહેવામાં આવે છે અને આ કમાન્ડોઝ અત્યાધુનિક હથિયારોથી સજ્જ છે, તેમની પાસે નવીનતમ ગેજેટ્સ અને ઉપકરણો છે. પ્રથમ તબક્કાની સુરક્ષા માટે એનએસજી જવાબદાર હોઈ છે, ત્યારબાદ બીજા સ્તરે એસપીજી અધિકારીઓ હોઈ છે અને એમની સાથે આઇટીબીપી અને સીઆરપીએફના જવાનો પણ હોઈ છે.
